Inkrimping Arbeidsinspectie in strijd met ILO Verdrag 81

Klacht bij ILO

De inkrimping komt bovenop een al langer lopende reorganisatie van de Arbeidsinspectie, mede gebaseerd op een aantal onderzoeken naar de efficiency binnen de dienst.¹xOrdina, Rapportage Differentiatie verkenning werking nieuwe binnendienstorganisatie (augustus 2009), Ernst & Young (2010), Benchmarkonderzoek Rijksinspecties: Eindrapportage De onderzoeksrapporten waren op hun beurt mede aanleiding voor de ondernemingsraad van de Arbeidsinspectie om een aantal initiatiefvoorstellen op te stellen teneinde de interne organisatie én de kwaliteit van de inspecties te verbeteren.²xB. van Lammeren (2010), Inspecties onder de maat: ORInspecties onder de maat:OR2010B.Lammeren, van Arbeidsinspectie doet al twee jaar voorstellen voor verbeteringen, in: OR-Informatie november 2010, p. 42-44 Ook signaleerde de OR een serieuze onderbezetting – onder meer bij de directie Major Hazard Control, waar volgens de OR niet aan de wettelijk verplichte inspectiefrequentie werd en wordt voldaan.³xArt. 24 Besluit Risico’s Zware ongevallen, Stb. 1999, 234 (meest recente wijziging Stb. 2010, 256). “Voor de Brzo-bedrijven met het hoogste risico (VR-bedrijven) is in de wet vastgelegd dat de overheid jaarlijks moet inspecteren. De overheid mag hiervan alleen afwijken als uit eerdere inspecties is gebleken dat een bedrijf zijn zaken goed op orde heeft. Voor de overige Brzo-bedrijven (PBZO-bedrijven) kan de inspectiefrequentie lager zijn, maar wel tenminste éénmaal per drie jaar.” Arbeidsinspectie (2011), De Brzo-inspectie: Alle informatie over het gezamenlijke toezicht en de handhaving door de Arbeidsinspectie (augustus 2011). De OR bepleitte dan ook een verdubbeling van de bezetting.⁴xEind 2009 pleitte ook de Tweede Kamer voor uitbreiding van de bezetting, in een aangenomen motie Spekman (Kamerstukken II, 2009–2010, 32 123 XV, nr. 42). Door de val van het kabinet kwam de motie niet tot uitvoering.

Nadat de initiatieven van de ondernemingsraad onvoldoende resultaat opleverden, en vervolgens ook nog de inkrimping wereldkundig was gemaakt, zocht de OR begin 2011 de publiciteit via het actualiteitenprogramma Zembla.⁵xhttp://zembla.vara.nl/Afleveringen.1973.0.html?&tx_ttnews[tt_news]=43247&cHash=ba3d2de6f3928c20bbcfd35f419ac159 Ook heeft de OR in april 2011 de FNV benaderd met het verzoek om bij de ILO een klacht in te dienen tegen de minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid wegens niet-nakoming van Verdrag 81 – een verzoek dat de FNV inmiddels heeft ingewilligd.⁶xWerkgevers- en werknemersorganisaties hebben het recht een klacht in te dienen tegen een Lidstaat van de ILO wegens het niet of niet juist naleven van een Verdrag. Dit recht een klacht in te dienen wegens schending van Verdragsverplichtingen is gebaseerd op artikel 24 van de Constitutie van de ILO. In the event of any representation being made to the International Labour Office by an industrial association of employers or of workers that any of the Members has failed to secure in any respect the effective observance within its jurisdiction of any Convention to which it is a party, the Governing Body may communicate this representation to the government against which it is made, and may invite that government to make such statement on the subject as it may think fit. (art. 24). If no statement is received within a reasonable time from the government in question, or if the statement when received is not deemed to be satisfactory by the Governing Body, the latter shall have the right to publish the representation and the statement, if any, made in reply to it. (art. 25).

Men kan zich overigens afvragen of een dergelijke klacht bij de ILO juridisch veel gewicht in de schaal legt: de eventuele uitkomst van de klachtenprocedure is namelijk niet bindend. De ILO onderzoekt de klacht en zal de betreffende Lidstaat (i.c. Nederland) van haar bevindingen op de hoogte stellen. Wanneer de Lidstaat niet of niet adequaat reageert, kan de klacht worden gepubliceerd in het Official Bulletin van de ILO. Dat betekent echter niet dat de Lidstaat gehouden is eventuele tekortkomingen recht te zetten. De ILO kan dit ook niet afdwingen anders dan door een strategie van ‘mobilisation of shame’ – echte juridische sancties kan de ILO niet opleggen. In de praktijk lijkt deze praktijk van ‘naming en shaming’ overigens vaak toch wel indruk te maken op de betrokken Lidstaat.⁷xG.J.J. Heerma van Voss et al (2008), Decent Work op de Agenda, Den Haag: Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, p.28-32 Sinds 1964 zijn in niet minder dan 2803 gevallen (gemiddeld dus 60 gevallen per jaar) de commentaren van de ILO volledig overgenomen door de betrokken Lidstaten.⁸xILO (2011), Report of the Committee of Experts on the Application of Conventions and Recommendations, International Labour Conference, 100th Session, Report III, (Part 1A) p. 23

Los van de vraag over de effectiviteit, lijken er inhoudelijk echter wel degelijk steekhoudende argumenten voor de opstelling van de OR. Hieronder volgt een drietal argumenten waaruit blijkt dat Nederland mijns inziens inderdaad handelt in strijd met ILO-Verdrag 81: het aantal inspecteurs is nù al minder dan volgens de ILO wenselijk is (art. 10 ILO Verdrag), de expertise voldoet niet aan de eisen (art. 9 ILO Verdrag), én er zijn vraagtekens te stellen bij de onafhankelijkheid van de dienst ten opzichte van de politieke besluitvorming (art. 6 ILO Verdrag).